cf. Լոգարան.
floating body.
to roll, to level with a cylinder.
swimmer;
diver;
plunger.
art of swimming.
tipula;
podura.
to masticate, to chew.
liquid, fluid;
loose, free;
soft, mellow, tender;
— որովայն, open, easy in the bowels;
— լինել բնութեան, to be easy in the bowels;
to have the diarrhoea, flux, looseness;
— հանդերձք, immodest dress;
— կեանք, debauchery, dissolute life.
cf. Լող.
light;
brightness, splendour;
fire;
illumination;
day;
sun;
sky;
eye;
լոյս, լոյս անեղ, Eternal light;
լոյս հաւատոյ, լոյս մտաց, the light of faith;
light of intellect;
լոյս քաղցր, a gentle light;
լոյս զոդիակոսի, northern lights, (aurora borealis);
լոյս ելեկտրական, electric light;
լոյս կազի, gas light;
ի լոյս, by the light of, in broad daylight, openly, visibly;
եղիցի՛ լոյս, եւ եղեւ լոյս, let there be light! and there was light;
լոյս սո՛ւրբ, ողջո՛յն ընդ քեզ, անդրանիկ դու երկնից ծնունդ, եւ կամ՝ մշտնջենին յաւատակից դու ճառագայթ, hail, holy Light! offspring of heaven firstborn, or of the Eternal coeterhal beam;
չիք լոյս անվթար կամ բաժակ անմրուր, no joy without alloy;
ծագել լուսոյ, to dawn;
մինչ լոյսն զգիշերն մերկանայր, it was scarcely break of day, at day break, at early down;
ի լոյս գալ, ի կենաց հասանել, to come out, to appear;
to come into the world, to be born;
to give birth or life to;
կորուսանել զլոյս աչաց, to lose one's sight;
լոյս տալ աչաց, to open the eyes, to cause to perceive, to warn;
ամփոփել լուսոյ ուրուք, no longer to behold the light of day, to die;
ի լոյս ածել, հանել ի լոյս, to bring to light, to discover, to publish, to illustrate;
ի լոյս ընծայել զմատեան, bring out, to publish a work;
լոյս առնուլ, to see the day;
to grow light;
to be enlightened, illuminated;
ի լոյս դառնալ, to issue from an eclipse;
լոյս տալ, to instruct, to enlighten;
լոյս աչաց իմոց, լոյսդ իմ անձկութեան, light of my eyes, my life, my heart, my love, my darling, my dearest one, my sweet one;
աչք իմ մի՛ տեսցէն զլոյս, may I be struck blind! damn my eyes!
consolation, relief, balm, balsam.
sky-light;
garret window.
cf. Լուտանք.
kidney-bean.
quail;
ձագ —, young -.
cf. Լոր.
cf. Լոր.
cage for quails.
saliva, spittle, slobber, slaver, drivel;
լորձունս ծորեցուցանել, to slaver, to slabber, to drivel.
cf. Լորձ.
salival.
cf. Լորձնային.
to set on edge.
obscene song.
inert, idle, lazy, sluggish.
to be tired, fatigued, wearied;
լորտնեալ մշակ, a wearied peasant.
cf. Խղունջն.
adder, a small non venomous yellow serpent adored by the ancient Egyptians.
convulsion, violent contracting of the sinews, spasm.
flea;
մաքրել որոնել զլուս, to flea, to clear from fleas.
the hearing, the act of hearing;
լու առնել, to make known, to bring intelligence, to announce, to publish, to divulgate, to spread the news;
լու լինել, to be heard of, to be announced, to be made known, to be published, promulgated;
լու եղեն բանք նորա, his words were heard;
— ի —, publicly, in presence, in the hearing of;
եւ ասէ ցնոսա ինձ — ի —, he told them in my hearing.
flea-bane.
bath;
wash-house;
scullery;
privy, watercloset, close-stool;
slop-pail;
ջուր —լեաց, suds, slop sink, drain;
ջերմ —ք, thermal baths, hot baths.
cf. Լուալի.
cleansing substance;
—ք, washer, scourer, fuller;
washerwoman, laundress;
hath.
to wash, to cleanse, to bathe;
to rinse;
— զերեսս, to wash the face of;
to wash one's face;
լուանամ զձեռս, I wash my hands of it, I'll have nothing to do with it;
— զոք թշնամանօք, to scold, to upbraid, to reprimand, to blow up;
ջուրբ —, to innundate, to wash away, to destroy by floods.
to wash, to wash one's self;
to bathe, to bathe one's self;
to clear one's self from, to wash out a stain of dishonour;
— զփոխարէնն, to refuse a recompense;
— զսերմն առն, to lose, to abort, to fail, to miscarry, to have an abortion, a premature birth;
զայլս եւս լուանաս քոյով անօրէնութեամբն, you contaminate others by your iniquities.
wash-hand basin;
basin or tub to wash in;
lavatorium;
lavabo.
washed.
dishwater, slops, suds;
filth, dirt.
cf. Լուացաջուր.
wash-house, laundry;
washing place;
bath.
ablution.
towel;
linen napkin;
cf. Լուարան.
washer, bleacher.
washer-woman, laundress.
that serves to wash in;
կոնք —, washing tub, bath.
cf. Լուացաջուր.
cf. Լուացաջուր.
washing, bathing;
ablution.
washing, whitening;
bleaching;
օր —ցից, washing day.
to become powerful, to be predominant, to domineer, to lord it, to rule over, to reign;
to get or grow rich, to prosper, to thrive;
to abound;
— զբարեպաշտութիւն, to be rich in piety, to be very pious.
demand, interrogation, question, examination;
cf. Հարցն;
— եւ խնդիր առնել, to ask, to make inquiries, to inquire about;
ի — եւ ի փորձ արկանել, անկանել, to question, to examine;
ի — եւ ի խնդիր մտանել ընդ ումեք, to discuss, to argue, to dispute.
to ask, to inquire, to interrogate, to question;
— ի տեառնէ, to consult the Lord;
— զողջունէ ուրուք, to ask news of, or about some one;
— զումեքէ ի խաղաղութիւն, to salute with gentle words;
— զոք բանիւք բազմօք, to overload with questions.
bread;
food, victuals, livelihood;
meal, repast, table;
— առաջաւորութեան, առաջադրութեան or երեսաց, show-bread;
— կենաց, երկնաւոր —, the bread of life;
the Eucharist;
— սգոյ, նեղութեան, the bread of pain, of affliction;
թարմ, կակուղ, քաջեփ or կսկուծ, ջերմ —, new, soft, well baked, hot bread;
օթեկ՝ գահ or քարտու, կարծր, անեփ —, stale, hard, half-baked bread;
սպիտակ, սեաւ or թուխ —, white, brown bread;
տան, հացագործի —, household, baker's bread;
— համեմաւոր, gingerbread;
անխմոր —, unleavened bread;
գետնոյ —, hog's-wort, sow-bread;
կեղեւ —ի (կողինձ), bread-crust;
ներքին կամ վերին կեղեւ, under-crust or upper-crust;
միջուկ —ի, crumb;
շերտ —ի կոգեզանդ, slice of bread and butter;
կոտոր —ի, a morsel of bread;
փշրանք —ի, crumbs;
— յարգանակի, sopped bread, panado;
— խորովեալ, toast, slice of toast;
քրտամբք երեսաց իւրոց գտանել զ— իւր, to get one's bread by the sweat of one's brow;
— թրել, գործել, to make, to bake bread;
— ունել, to have bread;
առանց —ի լինել, not to have bread to eat;
չոր — ուտել, to eat dry bread;
թանալ զ— իւր արտասուօք, to eat the bread of affliction;
—ի բերան վարձու գործել, to serve for his bread;
ի — կոչել զոք, to invite to dinner;
— մեծ գործել, to give a grand dinner;
հաղորդլ ընդ ումեք —իւ, to eat with one;
արկանել —, to serve up;
to give to eat;
— կտրել, բեկանել, բրդել, to cut or break bread;
to crumble, to crum;
կեղեւել զ—, to cut off the crust, to chip it off;
հատանել զ— քաղցելոց, to keep the bread from the hungry;
անարժան է —ին զոր ուտէ, he is not worth his salt.
cf. Հացամոլ.
ash-tree;
հացեաց դրախտ, ash-grove;
— ծառոյ սերմն, cf. Ճնճղկալեզու.
bird;
hen;
cock;
grandfather;
beginning, rise, origin;
-ք, poultry;
ձագ հաւու, վառեկ, chicken, poult;
աղբ —ուց, hen-dung;
վանդակ —ուց, hen-coop;
դադարք —ուց, hen-roost, hen-house;
վաճառական —ուց, poulterer;
վաճառանոց —ուց, poultry-market;
միս —ու, fowl;
— խորովեալ, roast fowl;
—ն գրգռայ, the hen clucks;
եւ խօսեցաւ —, and the cock crowed.
food for birds;
ի —երի դնել, ի սատակումն գազանագէշ —երի նուիրել, to give a prey to the fowls of heaven.
cf. Հաւահմայութիւն.
consent, persuasion;
*cf. Սանդ;
consenting, persuaded, convinced;
— գտանիլ ընդ, to consent, to assent;
ի — ածել, cf. Հաւանեցուցանեմ;
ի — գալ, cf. Հաւանիմ;
— հաճութեամբ, willingly, with pleasure;
—ք եւ հաւասարք, agreeing together, unanimous.
cf. Հաւանեցուցանեմ;
cf. Հաւանիմ.
to be persuaded, convinced;
to acquiesce, to hear, to consent, to agree, to condescend;
to accept, to admit, to approve;
չ-, to disapprove;
որպէս —եալ եմ, as I believe, as I think;
որ լռէ՝ —ի, silence gives consent;
—իմ, —իմ ընդ այս, I agree to it.
equal, like, same, conformable;
straight, plain, even, level;
equal, companion;
pendant, fellow;
—, առ —, equally, alike, likewise, conformably, in the like manner;
— թղթոյն, copy, duplicate;
— գտանիլ, լինել, to equal, to match, to be on a par or level with;
to rank, to be at par;
— հրամանին առնուլ զկատարումն, to be executed according to orders or command;
զանձն — առնէր աստուծոյ, he made himself equal with God;
զօրութիւն եւ դաւ — են առաջն նորա, force or stratagem are the same to him.
of the same weight;
equivalent, equal;
— լինել, to counterbalance, to countervail;
կատարելութիւնք նորա — ախտիցն են, his good qualities compensate his vices.
cf. Հաւասարեցուցանեմ;
cf. Հաւասարիմ.
to equal, to match, to be on a par or level with, to liken oneself to, to make oneself equal or conformable with, to be compared, confronted with;
to communicate, to participate, to share;
—իմ ընդ կնոջ, to be united, to conjoin.
certain, true, indubitable, sure, convincing, conclusive, incontestable, positive;
demonstrative, justificative;
cf. Հաւաստեաւ;
— կորուստ, certain loss;
— գիտել, to know for certain;
— առնել, to assure, to convince, to prove;
— իմն է զի, it is certain that.
certitude, assurance, good authority, best source;
demonstration, token, testimony, proof;
— բարձր ակնածութեան, assurance of the highest regard;
ընդունել զ—իս մեծարանաց, to be assured of his highest esteem.
cf. Կոնձեղ.
cf. Ղօղանջութիւն.
rabbit, coney;
էգ, մատակ —, doe-rabbit;
արու —, buck rabbit;
ձագ —ի, young rabbit;
որջ, դադարք —ի, rabbit-burrow, rabbit-hutch;
կաղկանձել —ի, to squeak;
ղօղել —ի, to squat, to lie squat or cowering.
flight, soaring;
turn, tumble;
wheeling about;
caper, somerset;
— առնուլ, to take wing or flight, to fly away, to fly up, to soar on high, cf. Շրջագայիմ;
to caper, to cut capers, to turn a somerset, to turn heels over head;
cf. Ձի.
cf. Ճախր առնում;
բարձրագլուխ —, to carry one's head high;
to prevail over, to be victorious.
forehead;
— շինուածոց, face, front, frontispiece, elevation;
— գրոց, frontispiece, title-page;
եռանկիւնի —, fronton, pediment;
— զօրու, բանակի, army drawn up in order of battle, troops in battle-array;
rank, file, order;
— առ —, face to face, vis-à-vis, front to front;
— լայն ցցուեալ, ճաղատ, խորշոմեալ, սպառնալից, large, protruding, bold, wrinkled, threatening -;
զ— հարկանել, to strike oneʼs -;
յորինել, յարդարել կազմել, վառել զ—ն, to draw up in line of battle, to put in battle array, to offer battle, to face;
— տալ, ի — մը տանել, —ս դնել, to attack the enemy in front, to fight, to combat;
ելանել ի —, to engage in conflict, to attack, to assault;
անկանել ի —ու, to be left dead on the spot;
ի — եհան ընդդէմ նոցա, he opposed them with;
յառաջնում անդ —ու, in the first action or combat;
— նորա նսեմանայ, his countenance becomes gloomy.
to predestine, to destine, to doom, to fate;
յանմահութիւն —գրեալ, born or destined to immortality.
cf. Ճակատեցուցանեմ.
beet, beet-root;
cf. Բազուկ.
fit, proper, decorous, suitable, becoming, seemly, decent, befitting, convenient;
fitness;
ի —, properly, fitty, suitably, opportunely, conveniently, to the purpose;
ի — լինել, գալ, պատահել, to suit, to be proper and suitable, to become, to be beseeming or seemly, right, proper, advisable;
ի — առնուլ, to avail oneself of, to profit by;
to improve, to turn to account, to the best account;
չիցէ՞ի —, is it not suitable ?
ի — թուէր նմա, ի — համարէր, he thought fit to;
առաւել ի — գայ, it would be better, it would be more suitable, expedient, convenient;
ոչ ի — թուեցաւ, it did not seem fitting or becoming;
ոչ ի — պատահէին ակնկալութեան նորա ելք գործոյն, his success did not answer his expectations, he was disappointed in his hopes.
cf. Ճահեցուցանեմ.
ray;
light, glare, brilliancy, splendour;
— սրբութեան, monstrance.
cf. Ճաճանչաւոր.
cf. Ճաճանչաւոր.
cf. Ճաճանչաւոր.
cf. Ճայթումն.
cf. Ճայթումն.
to know;
to perceive, to remark, to recollect, to recognize, to discern, to comprehend, to conceive, to understand;
չ-, not to know, to be unthankful, to forget;
— զիրաւունս, to listen to reason.
cf. Ճանաչող.
way, road, route, street, path;
issue;
journey;
mediation;
means, way, manner, method, process;
—ք մարմնոյ, the senses;
— արքունի, highway, public road, thoroughfare;
վարուն —, great thoroughfare;
կիցք —աց, cross-road;
անկոխ, ղարտուղի —, by-way, by-path;
— անգնաց, անկոխ, impassable road;
տըղմալից —, dirty or muddy road or street;
— երկնից, the way of heaven, the path of virtue;
աւուր միոյ —, a day's journey;
— երից աւուրց, three day's journey;
զ—այն, ի —ին, առ —աւ, զ—աւ, on the road, by the way, on a journey, during the journey;
— արարեալ, on or by the way;
— առնել, to go along, to travel, to undertake a journey;
to open, to prepare a way;
ի — անկանել, to set out on, to begin a journey, to start;
— ունել, to advance, to go forward, to get on;
անցանել զ—աւ, to take a wrong course, to go astray, to err;
թիւրել զ—ս ուրուք, to mislead, to lead astray, to put out of the right way, to cause to err;
արգելուլ, փակել, խափանել զ—, to interrupt or block the way, to stop up, to obstruct;
դնել ի —, to see off on a journey;
յաջողել զ—ս իւր, to prosper, to get on prosperously, to thrive;
ի —ի իւրում երթալ, to go one's own way;
to pursue one's point;
գնալ զ—ս or զ— ուրուք, to go by the same way as, to tread in the same steps;
to follow, to imitate;
ընդ ո՞ր —, by what road ? by what way ? which way ?
ընդ ուղիղ —ն, straight forward;
այս — հանէ ի գիւղ մի, this road leads to a village;
զրուցատրութեամբ կարճի —ն, company shortens distance.
fly;
եղանակ, ծիրտ, սատակիչ —ից, — time;
— blow;
— bane;
զ— փիղ գործել, to exaggerate, to make mountains of mole-hills.
gnat, midge, small fly;
աստուածն ակկարոնի, Baalzebub the god of Ekron.
dinner, noon-day meal;
repast, entertainment, feast;
—ոյ ժամ, the three canonical hours, Third, Sixth and Ninth;
cf. Ճաշաժամ;
սպասք, սեղան, զանգակ —ոյ, dinner-service, dinner-table, dinner-bell;
— անպաճոյճ;
frugal meal or table;
— գործել, to get dinner ready;
— առնել, to give a dinner;
— մեծ գործել, to give a grand dinner-party;
պատրաստ է —ն, dinner is on the table;
—ք զ—ս մղեն եւ ընթրիք զընթրեօք անցանեն, dinners follow dinners and suppers follow hard on suppers;
cf. Ժամ.
taste, flavour, savour;
foretaste, prelibation, proof, gustation;
drinking-vessel, cup, mug, glass, tumbler;
measure of gallons;
դուզնաքեայ —, weak or slight effort;
առնուլ զ—, to try, to taste, to relish;
առնուլ զ— քաջասրտութեան նորա, to prove his courage;
—աւ զծով չափել, to empty the sea with a tea-spoon.
to taste, to try, to relish;
to eat, to feed;
to drink;
to experience;
— զմահ, to die;
— զաշխարհ, to enjoy the world or its pleasures;
— զքաղցրութիւն խաղաղութեան, to taste the sweets of peace.
effusion, shedding, spreading;
— արեան, blood-shed, effusion of blood, slaughter, crnage, butchery;
—իս արեան գործել, հանել արեան —իս, արեան —եօք լնուլ, to slaughter, to shed rivers of blood;
բազում արեան —իք եղեն or գործեցան ի ճակատամարտին, rivers of blood were shed in that battle;
cf. Հեղում.
discourse, harangue, oration, sermon, allocution;
dissertation;
history;
treatise;
narration, recital;
— բարոյական, homily;
— խրատական, parenesis;
առ —ն, ըստ —ին, literally, to the letter;
— արկանել, to deliver an oration or harabgue, to make a speech, to preach a sermon;
ի — առնուլ, to discourse, to speak, to talk;
to write;
— արկեալ խօսել, to descant, to hold forth, to converse, to talk, to discourse, to spout, to speechify;
գրել զ—ս պատմութեանց ուրուք, to write a biography.
cf. Ճատրկուց.
remedy, means, expedient;
— or — եւ ճարակ գտանել, to find a means or a way, to contrive, to think of a device, to contrive;
չիք —, ոչ գոյ —, there is no way or means to, there is no help, it is done;
it is past all cure, it is irremediable;
cf. Ճարակ.
pasture, feed, food, forage, fodder, provender;
pasture ground or land, meadow;
food, pasture, aliment, nourishment, prey;
— հրոյ, fuel, combustible;
— լինել, to be food to, the prey of, a prey to;
հրոյ — լինել, մատնիլ, to be a prey to the flames, to be burnt, devoured, consumed by fire;
սրոյ — լինել, մատնիլ, to perish by the sword;
սրոյ — տալ, to put to the edge of the sword, to slay;
— գտանել, to spread over, to wind or creep about;
— տալ հերձուածոց, to keep up, to foment divisions;
առ — ախտից, for cherishing or caressing the passions;
բազմախողխող երկաթոյն նա տայր ի —, he mowed them down with the murderous steel, or sweeping brand;
գիտութիւնք — են մտաց, knowledge is the food of the mind;
ճար եւ — առնել, to find a remedy;
to repair, to redeem, to retrieve, to make reparation or amends for.
to lead the flocks out to pasture, to feed, to pasture;
to remedy, to cure;
to attack, to corrupt, to waste, to devour, to consume;
to pasture, to graze, to browse, to feed, to bait, to feed or live upon, to eat;
to expand, to extend, to dilate, to propagate, to diffuse, to spread;
to take root, to get rooted;
to be cured;
— զանձն, to fatten oneself;
բոցն հողմավար ծաւալեաւ —կէր, the flames, driven by the wind, continued to spread;
յանհնարինս —կէր ի սիրտս նոցա, a deep wound rankled in their hearts;
ցաւն որ յոսկերս նորա —կէր, a pain which penetrated to the very marrow of his bones.
cf. Ճարճատումն.